W przypadku kobiet w tym przedziale wiekowym rolą farmaceuty jest nie tylko zachęcanie do profilaktyki, ale i zwracanie uwagi pacjentki na niepokojące objawy, pamiętając o najczęstszych problemach zdrowotnych w tym wieku.


Badania profilaktyczne kobiety między 30. a 40. rokiem życia

Pomiar ciśnienia tętniczego oraz ogólne badanie u lekarza internisty: raz do roku.
Podstawowe badania, takie jak OB, stężenie glukozy we krwi, morfologia i badanie ogólne moczu: raz na rok.
Lipidogram (badanie stężenia cholesterolu we krwi): raz na 5 lat. Uwaga: jeżeli najbliżsi członkowie rodziny cierpią na choroby krążenia lub nadwagę, badanie powinno być wykonywane co roku.
Kontrola stomatologiczna: raz na pół roku.
RTG klatki piersiowej: raz na 5 lat.
Badanie ginekologiczne, cytologia, USG przezpochwowe narządów rodnych, USG piersi: raz do roku.
Samobadanie piersi: raz na miesiąc.
Kontrola wzroku u okulisty i badanie dna oka: raz na 5 lat.
Mammografia: po 36. roku życia raz na 5 lat.


Zespół jelita drażliwego

Inaczej IBS (ang. Irritable Bowel Syndrome) – to choroba przewlekła, trwająca co najmniej 3 miesiące, idiopatyczna. Choroba zaczyna się przeważnie w wieku 30-40 lat. Występuje u ok. 10-20 proc. dorosłych ludzi – 2/3 z tej liczby to kobiety.



Do objawów IBS najczęściej należą:

ostre, skurczowe, nękające bóle brzucha (zazwyczaj podbrzusza i lewego dołu biodrowego), prawie nigdy nie budzą w nocy, nasilają się po posiłkach,
biegunki, zazwyczaj występujące po posiłkach, w stresie psychicznymi w godzinach rannych,
zaparcia (u chorych bez biegunek), częstotliwość wypróżnień jest zmniejszona, stolec oddawany jest z wysiłkiem, po oddaniu stolca częste uczucie niepełnego wypróżnienia,
wzdęcia, zgaga,
odbijanie, nudności, wymioty,
bóle głowy,
uczucie zmęczenia bez wyraźnej przyczyny.



Co może zrobić farmaceuta?

Duża liczba pacjentek, mimo dokuczliwych objawów, nie zgłasza się do lekarza (tylko 10-25 proc. osób szuka pomocy u specjalisty), pomimo tego, że choroba znacząco utrudnia funkcjonowanie. Dlatego istotna jest rola farmaceuty, który pacjentce kupującej nieustannie leki na zgagę, zaparcia czy biegunki może zasugerować wizytę lekarską.

W przypadku IBS istotne jest namawianie pacjentek do zmiany nawyków związanych z trybem życia i żywieniem. Chorobę zaostrza stres oraz silne emocje, dlatego warto zwrócić na to uwagę pacjentki (pomocne bywają ziołowe suplementy uspokajające). Należy także podkreślić, że istotne jest to, jakie pokarmy przyjmuje pacjentka.

Warto także zaproponować pacjentce wykonanie testu na obecność Helicobacter pylori, ponieważ zakażenie tymi bakteriami może powodować objawy podobne do zespołu jelita drażliwego, a jest ono zwykle możliwe do wyleczenia, aż do ustąpienia objawów.


Zaburzenia pracy tarczycy

Najczęstsze zaburzenia to: nadczynność i niedoczynność tarczycy (związane z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów tarczycy) oraz guzy tarczycy (szczyt zachorowańna nowotwory występuje przed 40. rokiem życia).

Profilaktyka i regularne badania są bardzo istotne, ponieważ, poza licznymi powikłaniami, choroby tarczycy mają także negatywny wpływ na pracę serca.



Co może zrobić farmaceuta?

Objawy, które powinny zwrócić naszą uwagę, a kobietę skłonić do wizyty lekarskiej to: uczucie stałego gorąca,zwiększona potliwość, nadpobudliwość,spadek masy ciała bez wyraźnej przyczyny, kołatanie serca, drżenie dłoni, blada, zimna skóra, osłabienie, nadmierna senność, przyrost masy ciała i zatrzymywanie wody w organizmie, obniżone ciśnienie tętnicze, zwolnienie pracy serca. Istotne mogą być także zmiany w zachowaniu pacjentki: aktywna do tej pory kobieta, staje się ospała, lub odwrotnie: kobieta wydaje się nienaturalnie pobudzona. Warto zwracać także uwagę na występujące u pacjentek wole.


Endometrioza

Ta choroba jest wyjątkowo niebezpieczna, bo zwykle nie daje żadnych objawów, a dotyczy najczęściej kobiet w wieku rozrodczym. W Polsce choruje na nią ok. 1 mln kobiet. Jest to choroba spowodowana migracją endometrium poza jamę macicy.

Ogniska endometriozy usytuowane są najczęściej wewnątrz jamy otrzewnej (w 94-97 proc. przypadków) lub znacznie rzadziej poza nią (szyjka macicy, pęcherz moczowy). Występowanie endometrium w niewłaściwych miejscach powoduje przewlekłą reakcję zapalną i tworzenie blizn oraz zrostów w obrębie narządów rozrodczych. W przypadku gdy zmiany endometriotyczne obejmują swoim zasięgiem jajniki i jajowody, najczęściej nie dochodzi do pękania pęcherzyka Graafa, a tym samym nie występuje owulacja. Dlatego nieleczona i nierozpoznana endometrioza jest częstą przyczyną bezpłodności. Aż połowa kobiet dotkniętych tą chorobą ma znaczne problemy z zajściem w ciążę.



Co może zrobić farmaceuta?

Mimo braku charakterystycznych objawów, istnieją przesłanki, które powinny skłonić kobietę do wizyty u lekarza. Pacjentka skarży się między innymi na: bóle miednicy, bolesne miesiączkowanie, bóle w krzyżowym odcinku kręgosłupa. W takich wypadkach ważne jest zachęcanie pacjentki do przeprowadzenia właściwej diagnostyki. Dodatkowo w leczeniu zaleca się często niesterydowe leki przeciwzapalne.



Dodatkowa profilaktyka

W przypadku pacjentek w wieku między 30. a 40. rokiem życia należy namawiać do dbania o prawidłowy poziom jodu w żywności (niedobór jodu może powodować powikłania w czasie ciąży, ale jest także jedną z przyczyn nowotworów tarczycy). W tym wieku istotna jest profilaktyka osteoporozy, czyli np. prawidłowa podaż wapnia i witaminy D, by w wieku 30-40 lat osiągnąć optymalną szczytową masę kostną, co w późniejszym wieku zmniejszy ryzyko osteoporozy.

Żywność bogata w jod, wapń i witaminę D3

Pokarmy bogate w jod (mikrogramy/100g):

dorsz świeży: 110
ser edamski tłusty: 30
szpinak: 12
płatki owsiane: 5,9

Pokarmy bogate w wapń (miligramy/100g):

ser żółty: 800
orzechy: 58 – 186
szpinak: 130
ser biały: 60

Pokarmy bogate w witaminę D3 (IU/100g):

śledź: 20
łosoś wędzony: 13
jajko kurze: 1,3
mleko: 0,03


autor: Anna Dąbrowska
redaktor naczelna „Farmacji Praktycznej”,
na podstawie materiałów z V Kongresu Kobiet

konsultacja merytoryczna:
prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska
prof. dr hab. n. med. Zdzisława Kornacewicz-Jach
prof. dr hab. n. med. Voletta Skrzypulec-Plinta
prof. dr hab. n. med. Ewa Sewerynek
dr n. med. Maria Noszczyk