Przy okazji nowelizacji ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu chorób zakaźnych u ludzi, Przemysław Biliński, główny inspektor sanitarny stwierdził: „Państwo musi mieć narzędzia do ochrony zdrowia publicznego, ale obowiązek szczepień nie oznacza przymusowego ich wykonywania”. W doniesieniach medialnych wypowiedź ta została okrojona do hasła: obowiązek szczepień nie oznacza przymusu. Tak lakoniczne sformułowanie wprowadza w błąd, sugerując, iż obowiązek szczepień jest tylko teoretyczny. Tak jednak nie jest. Obowiązek ten podlega egzekucji administracyjnej, co główny inspektor sanitarny dyskretnie zaznaczył w pierwszej części swojej wypowiedzi. Chodzi tylko o to, że nie w każdym przypadku musi być egzekwowany.

Obowiązek poddawania się szczepieniom ochronnym wynika wprost z przepisów ustawy. Nie musi być konkretyzowany w drodze nakazu inspekcji sanitarnej. Do takiego wniosku doszedł Naczelny Sąd Administracyjny, który uchylił nakaz poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom, jako wydany bez podstawy prawnej. Sąd zaznaczył przy tym wyraźnie, że wykonanie szczepień obowiązkowych jest zabezpieczone przymusem administracyjnym oraz odpowiedzialnością karną. Oznacza to, że inspekcja może wzywać do wykonania szczepień bez wydawania dodatkowych decyzji.

Wystarczy ustne żądanie

Wykonywanie zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej polega m.in. na prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych. Uprawnia to inspekcję do żądania wykonania obowiązku szczepień w każdym przypadku, w jakim wymaga tego zapobieganie i przeciwdziałanie powstaniu epidemii chorób zakaźnych.

Powyższe uprawnienie nadaje inspekcji status wierzyciela obowiązku administracyjnego, który może wystąpić do wojewody o przymusowe wykonanie go w drodze egzekucji administracyjnej. Inspekcja może sama prowadzić egzekucję tylko w przypadkach niecierpiących zwłoki, tj. w stosunku do osób, u których podejrzewa się lub rozpoznano chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną, stanowiącą bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia innych osób. W takich przypadkach inspekcja może bezpośrednio przystąpić do egzekwowania ustnego polecenia wydanego zobowiązanemu. O zastosowanie przymusu bezpośredniego, polegającego na przymusowym zaszczepieniu, musi się jednak zwrócić do lekarza lub felczera, bo tylko oni są władni podjąć taką decyzję.

Przymuszenie przez grzywnę

W przypadkach, które nie wymagają natychmiastowej interwencji, wszczęcie egzekucji następuje po przesłaniu pisemnego upomnienia z wezwaniem do wykonania szczepienia. Egzekucja może zostać wszczęta po upływie 7 dni od doręczenia upomnienia poprzez wystąpienie z wnioskiem do wojewody i wystawienie tytułu wykonawczego, który jest doręczany zobowiązanemu.
Egzekucja sprowadza się do nakładania rosnących grzywien pieniężnych w celu przymuszenia. Jedna grzywna nie może przekroczyć 10 tys. zł, a ich suma — 50 tys. zł. Niezapłacone grzywny są umarzane po wykonaniu szczepienia, a grzywny zapłacone mogą zostać zwrócone w uzasadnionych przypadkach. Tej samej karze i procedurze egzekucyjnej podlega rodzic odmawiający zaszczepienia swojego dziecka.


PODSTAWA PRAWNA
1. art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b, art. 17 
ust. 1 i art. 36 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
2. art. 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej;
3. art. 115 Kodeksu wykroczeń;
4. ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
5. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 kwietnia 2011 r. (II OSK 32/11).

Sławomir Molęda
źródło: http://pulsmedycyny.pl/2680508,31704,szczepienia-egzekwowane